طبق اطلاع‌رسانی قرار بر ثبت چک‌ها در سامانه صیاد است این سامانه چیست و در کجا در دسترس است؟
صیاد، سامانه یکپارچه در بانک مرکزی است و براساس قانون جدید چک، چک‌ها در این سامانه ثبت، تأیید و منتقل می‌شوند.
در حال حاضر ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد شامل برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت است که آماده ارائه خدمات ثبت، تأیید و انتقال چک به‌صورت اختیاری هستند و فهرست آن‌ها در سایت شاپرک منتشر میشود. اینترنت‌بانک و همراه‌بانک بانک‌ها و مؤسسات اعتباری نیز به‌زودی امکان دسترسی به سامانه صیاد را فراهم می‌کنند.
از چه زمانی ثبت چک‌ها در صیاد اجباری میشود؟
از ابتدای سال آینده ثبت چکهای جدید در سامانه صیاد اجباری میشود.
چکهای جدید چه ویژگی‌هایی دارند؟
چکهای جدید چند ویژگی دارند که از چکهای موجود متفاوت است؛ مثلاً رنگ چکهای موجود صورتی و سبز است؛ اما چکهای جدید با تم رنگ بنفش چاپ و منتشر می‌شوند. همچنین بر روی برگه چکهای جدید عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است.» درج شده است.
چگونه باید اطلاعات چک را ثبت کرد؟
پس از درج مندرجات چک در برگ آن، صادرکننده چک به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد مراجعه کرده و سپس اقدام به ورود اطلاعات چک و اطلاعات هویتی ذی‌نفع/ذی‌نفعان می‌کند.
خلاصه مراحل به شرح زیر است:
- ثبت مندرجات شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذی‌نفع در برگ چک
- مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد
- احراز هویت
- احراز هویت با ورود به نت‌بانک یا موبایلت صورت میگیرد.
- ورود مندرجات چک در سامانه صیاد و تکمیل فیلد «بابت»
- تأیید و ثبت اولیه چک
چگونه باید اطلاعات چک را تأیید کرد؟
با توجه به اینکه ثبت نهایی چک منوط به استعلام و تطبیق مندرجات برگ چک با اطلاعات ثبت‌شده در سامانه صیاد است، گیرنده چک با در دست داشتن برگ چک اقدامات زیر را صورت خواهد داد:
- احراز هویت
- احراز هویت با ورود به نت‌بانک یا موبایلت صورت میگیرد.
- استعلام و تطبیق مندرجات برگ چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذی‌نفع
- تأیید یا رد چک براساس انطباق یا عدم انطباق مندرجات
- در صورت تأیید چک: چک در وضعیت ثبت نهایی تلقی میشود و قابلیت نقد شدن در سررسید را خواهد داشت.
- در صورت رد چک: ذی‌نفع ضمن انتخاب حداقل یکی از دلایل مندرج در سامانه، می‌بایست فیزیک چک را به صادرکننده/انتقال‌دهنده عودت دهد.
پشت‌نویسی چک برای انتقال به چه روالی انجام میشود؟
پشت‌نویسی چکهای موجود برای انتقال، طبق روال قبلی ادامه دارد اما انتقال چکهای جدید باید از طریق سامانه صیاد انجام شود.
چگونه می‌توان چک را از طریق سامانه صیاد انتقال داد؟
در قانون جدید چک پشت‌نویسی با درج اطلاعات مربوطه در سامانه صیاد جایگزین شده است. براین اساس، مراحل زیر توسط انتقال‌دهنده چک می‌بایست انجام گیرد:
- مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد
- احراز هویت
- احراز هویت در اینترنت بانک و برنامک موبایلی بانک، صرفاً یک‌بار پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور این برنامه‌ها انجام میشود.
- احراز هویت در برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت از طریق ورود اطلاعات یکی از کارت‌های بانکی متعلق به ذی‌نفع چک انجام میشود.
- احراز هویت در شعب بانک‌های عامل طبق روال‌های موجود انجام میشود.
- ورود شناسه صیادی برگ چک متعلق به انتقال‌دهنده در سامانه صیاد
- ورود اطلاعات مربوط به قلم اطلاعاتی «بابت» و هویت ذی‌نفع جدید چک (انتقال‌دهنده)
- تأیید و ثبت اولیه انتقال چک
در انتقال چک نیز ذی‌نفع جدید چک (انتقال‌گیرنده) باید مرحله تأیید را پس از دریافت برگه چک در سامانه صیاد انجام دهد.
آیا چک صیاد طرح قدیم طبق روال قبل پیش می‌رود؟
بله تا زمان پایان برگ‌های دسته‌چک‌های قدیمی و دریافت دسته‌چک‌های با ظاهر و مندرجات جدید صدور و وصول چک‌ها به شکل سابق تداوم می‌یابد.
آیا چکهای قدیمی می‌توانند در وجه حامل صادر شوند؟
چکهای قدیمی به شکل سابق می‌توانند کارسازی شوند و بنابراین در وجه حامل نیز می‌توانند صادر شوند.
ممنوعیت صدور چک در وجه حامل شامل کدام چک‌هاست؟
ممنوعیت صدور چک در وجه حامل شامل تمامی چک‌ها با ظاهر و مندرجات جدید است که زمان توزیع آن توسط بانک مرکزی اعلام میشود، درواقع چکهای جدید باید در وجه ذی‌نفع مشخص صادر و در سامانه صیاد ثبت شوند.
آیا با ابلاغ قانون جدید صدور چک هنوز هم صدور چک برای ضمانت امکان‌پذیر است؟
بله. چکهای موجود که طبق روال انجام میشود اما صدور چک ضمانت برای چکهای جدید باید در سامانه صیاد ثبت شود.
اگر چک برای ضمانت باشد و تاریخ نداشته باشد به چه صورت است؟
صدور چکهای با ظاهر و مندرجات جدید درهرصورت مستلزم ثبت در سامانه صیاد است. صدور چک برای ضمانت بلامانع است ولی چک بدون تاریخ اساساً قابل وصول نیست. وصول چنین چکی منوط به درج تاریخ است و بانک در مقام تأدیه وجه آن به ضمانی بودن آن ترتیب اثر نخواهد داد.
اگر چکهای صیاد طرح جدید در سامانه صیاد ثبت نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
مشمول الزام‌ها و سازوکارهای مقرر در قانون صدور چک نمی‌شوند و صرفاً نقش یک سند مدنی دارد که نشان می‌دهد از شخصی طلب دارید.
وظیفه ثبت چک در سامانه صیاد با چه شخصی است؟
صادرکننده چک، چک را در سامانه صیاد ثبت می‌کند. ذی‌نفع چک نیز آن را تأیید می‌کند.
اگر مندرجات برگه چک با اطلاعات سامانه صیاد مغایر باشد تکلیف چیست؟
در حال حاضر که ثبت چک اختیاری است ملاک، برگه چک است اما با توزیع چکهای جدید در صورت وجود مغایرت، بانک، وجه چک را پرداخت نمیکند و اگر دارنده چک بخواهد، می‌تواند چک را برگشت بزند.
کسانی که دریافت‌کننده چک هستند از کجا بدانند صادرکننده در سامانه صیاد، صدور آن را ثبت کرده است؟
نکته مهم این است که دریافت‌کننده اگر در صیاد وارد نشده و اطلاعات ثبتی صادرکننده را تأیید نکرده باشد، چک او اعتبار ندارد بنابراین برای اطمینان از این موضوع دریافت‌کننده چک، در زمان دریافت برگه چک حتماً باید به سامانه صیاد مراجعه کرده و اطلاعات ثبت‌شده توسط صادرکننده را بررسی و تأیید کند.
محرومیت‌های دارندگان چک برگشتی در قانون جدید شامل چه مواردی میشود؟
در قانون جدید چک، بعد از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به‌صورت برخط به تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می‌دهد. پس از گذشت بیست‌وچهار ساعت، تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تا زمانی که از چک برگشتی رفع سوء‌اثر نشده است، محدودیت‌های زیر را نسبت به صاحب حساب و امضاکننده چک برگشتی اعمال کنند:
- عدم امکان افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت اعتباری و تسهیلات خرد
- مسدود شدن وجوه تمام حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری موجود است به میزان کسری مبلغ چک؛
- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی یا ریالی؛
- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی.
هیئت‌مدیره یک شرکت یا افرادی که حق امضا دارند؛ کدام یک اگر چک برگشتی داشته باشند، مشکل‌زا است؟ در اصلاحیه جدید سال 1397 قانون صدور چک علاوه بر شخص صاحب حساب، وکیل یا نماینده (اعم از مدیر یا سایر نمایندگان شرکت) که اقدام به صدور (امضاء) چک به نیابت از شخص صاحب حساب می‌نمایند، مسئولیت داشته و مشمول محرومیت‌های قانونی می‌شوند.
آیا کسانی که بدهی به بانک دارند طبق قانون جدید چک می‌توانند دسته‌چک بگیرند؟
خیر. این اشخاص مطابق ضوابط ابلاغی بانک مرکزی اساساً امکان افتتاح حساب‌جاری را ندارند.
ثبت اطلاعات چک چه مزایایی دارد؟
- صدور چک بلامحل به حداقل می‌رسد.
- اعتبار و اعتماد به چک بیشتر میشود و قطعاً آمار چکهای برگشتی و پرونده‌های مربوط به آن بسیار کاهش می‌یابد.
- با اجرای قانون، اعتبار چک صرفاً متکی به لاشه کاغذی نیست و با پشتیبان گیری و ثبت اطلاعات مندرج در چک در سیستم متمرکز بانک مرکزی، از وقوع جرائمی مثل جعل چک جلوگیری میشود و نگرانی‌ها در خصوص از بین رفتن لاشه چک در مواردی از قبیل سیل، زلزله، سرقت چک و ... کاهش پیدا می‌کند.
- یکی دیگر از مزایا این است که اجازه ثبت چک جدید در سامانه صیاد برای دارندگان چک برگشتی وجود ندارد. قبلاً اگر شخصی چک برگشتی داشت می‌توانست دسته‌چک خودش را تا برگ آخر استفاده کند اما با اجرای قانون جدید، صدور و ثبت چک جدید در سامانه صیاد برای کسانی که حتی یک فقره چک برگشتی داشته باشند، امکان‌پذیر نیست.
- زمان رسیدگی قضایی به چک برگشتی بسیار کوتاه‌تر میشود
- محدودیت‌های دارندگان چک برگشتی بیشتر میشود.
سامانه صیاد غیر از ثبت، تأیید و انتقال چک، چه خدماتی را در اختیار مشتریان بانکی می‌گذارد؟
در این سامانه می‌توان وضعیت اعتباری صادرکننده چک را استعلام گرفت. به این صورت که با واردکردن شناسه ۱۶ رقمی صیادی برگ چک می‌توانید وضعیت صادرکننده چک در سیستم بانکی را از بابت داشتن یا نداشتن چک برگشتی مشاهده کنید
البته شما می‌توانید این سرویس را از سایت بانک مرکزی و سامانه پیامکی ۷۰۱۷۰۱ نیز دریافت کنید.