ارزش ذاتی (Intrinsic value)

منظور از ارزش ذاتی سهام چیست؟

وقتی در بورس، صحبت از ارزش ذاتی سهام می‌شود، منظور قیمتی است که آن سهم در آینده نه‌چندان دور به آن می‌رسد. البته، باید این را هم در نظر داشته باشید که ارزش ذاتی هر سهم، با قیمت فعلی آن فرق دارد. پس قیمت فعلی سهام را با ارزش ذاتی آن اشتباه نگیرید چون این دو مورد زمین تا آسمان با هم فرق دارند و همان‌طور که گفتیم، ارزش ذاتی، قیمتی است که آن سهم در آینده خواهد داشت و با آن خریدوفروش خواهد شد.
اگر هنوز مفهوم ارزش ذاتی و فرق آن با قیمت فعلی سهام، برایتان خوب جا نیفتاده، به مثالی که در ادامه می‌زنم خوب توجه کنید.
فرض را بر این بگیرید که کمی پول دارید و می‌خواهید آن را در جایی سرمایه‌گذاری کنید تا سودی به دست بیاورید. اگر دلتان نمی‌خواهد بجای سود، ضرر کنید، باید شش دنگ حواستان جمع باشد؛ یعنی چه؟ یعنی قبل از خریدن یک سهم، باید حسابی ارزش ذاتی آن سهم را با قیمت فعلی آن مقایسه کنید.
بعدازاینکه خوب این دو مورد را بررسی کردید، دو حالت برایتان پیش می‌آید؛ یا ارزش ذاتی سهم از قیمت واقعی آن کمتر است یا برعکس! ارزش ذاتی آن سهام از قیمت فعلی آن جلو زده! خب حالا باید دید که کدام شرایط به نفع ماست و کدام ممکن است به ضررمان تمام شود.
اگر حالت اول اتفاق افتاد، یعنی ارزش ذاتی سهام از قیمت فعلی کمتر بود، مثلاً ارزش ذاتی سهم 70 هزار تومان و قیمت فعلی آن، 100 تومن بود، توصیه می‌کنم که اصلاً سمت آن سهم نروید. کمتر بودن ارزش ذاتی سهام از قیمت فعلی یعنی ضرر! یعنی به صدا درآمدن زنگ خطر! می‌دانید چرا؟ چون همان‌طور که بالاتر هم گفتیم، قیمت فعلی، در آینده به سمت ارزش ذاتی حرکت می‌کند و اگر شما یک سهم را با قیمت فعلی 100 هزار تومان بخرید، باید بعداً آن را چیزی حول‌وحوش 70 هزار تومان بفروشید و این اصلاً خوب نیست.
حالا اگر حالت دوم پیش بیاید، یعنی ارزش ذاتی سهام از قیمت فعلی آن بیشتر باشد، چراغ سبز برای خرید آن سهم روشن است؛ یعنی اگر به دنبال سود هستید، باید دنبال چنین سهم‌هایی بگردید. چون مثلاً اگر یک سهم را که ارزش ذاتی آن، 200 هزار تومان است را با قیمت فعلی 100 هزارتومان بخرید، ازآنجایی‌که قیمت فعلی کم‌کم به سمت ارزش ذاتی حرکت می‌کند، پس در آینده‌ای نزدیک، می‌توانید آن سهم را باقیمت بالاتر از قیمت خرید بفروشید.
در یک‌کلام، برای اینکه سود کنید، باید سهم‌هایی را بخرید که پیش‌بینی می‌شود قیمت فعلی آن‌ها در آینده بیشتر خواهد شد و شما می‌توانید از فروش آن سود به دست بیاورید.

چگونه ارزش ذاتی یک سهم را به دست بیاوریم؟

حالا که تا حدودی با مفهوم ارزش ذاتی آشنا شده‌ایم، برای اینکه بتوانیم در بورس به سود خوبی برسیم، باید حتماً یاد بگیریم که چطوری می‌شود ارزش ذاتی یک سهم را تا حدودی تعیین کرد. اگر شما هم کنجکاو شده‌اید که از سازوکار محاسبه ارزش ذاتی سر دربیاورید تا خدای‌نکرده بعداً در بورس ضرر نکنید، روش‌هایی که در زیر آمده است را با دقت مطالعه کنید.
در ادامه، قرار است چهار روش برای به دست آوردن ارزش ذاتی سهام یک شرکت به شما آموزش بدهیم که هر کدام از آن‌ها با توجه به هدف ارزش‌گذاری، ماهیت فعالیت شرکت و مفروضات ارزش‌گذاری، کلی به کارتان می‌آیند.

رویکرد ترازنامه‌ای

اولین روشی که قرار است آن را برای محاسبه ارزش ذاتی سهام آموزش بدهیم، رویکرد ترازنامه‌ایست. برای استفاده از این روش، باید ارزش دارایی‌های شرکتی که قرار است از آن سهام بخریم را محاسبه کنیم. ارزش دارایی شرکت شامل ذخیره کاهش ارزش دارایی‌ها، سود محقق شده بعد از تاریخ ترازنامه، ارزش‌افزوده پرتفوی غیر بورسی و حقوق صاحبان سهام به هم اضافه و بر تعداد سهام شرکت است. پس ما در این روش با سود و زیان شرکت موردنظر، کاری نداریم.

رویکرد نسبی

یکی دیگر از روش‌های جالبی که می‌تواند به ما کمک کند که تا حدودی ارزش ذاتی سهام یک شرکت را تخمین بزنیم، رویکرد نسبی است. در این روش، اینکه شرکت موردنظر ثبات لازم را داشته باشد، خیلی مهم است. چون در رویکرد نسبی، چند شرکت که ازنظر نرخ رشد و یا نرخ ریسک و این دست موارد، مشابه با شرکت موردنظر ما هستند، انتخاب و بررسی می‌شوند.
شرکت‌هایی که انتخاب می‌شوند، باید از در یک زمینه کاری باشند و نرخ رشد و ریسک و... تقریباً مشابهی داشته باشند. بعد از انتخاب این شرکت‌ها، از نسب P/E استفاده می‌شود که یعنی، اگر نسبت P/E شرکت موردنظر، از نسبت P/E میانگین شرکت‌های مشابه کمتر باشد، یعنی ارزش ذاتی آن سهم از قیمت فعلی آن بیشتر است و سود می‌دهد. این مدل سهم‌ها جای رشد دارند و برای سرمایه‌گذاری مناسب هستند.
راستی تا یادم نرفته این نکته مهم را هم اضافه کنم که این رویکرد، بیشتر به درد محاسبه ارزش ذاتی سها شرکت‌هایی می‌خورد که عملکرد ثابتی داشته باشد.

 رویکرد تنزیلی

خیلی‌ها باور دارند که محاسبه ارزش ذاتی سهام یک شرکت، با استفاده از رویکرد تنزیلی، دقیق‌تر از بقیه روش‌هاست. ولی به نظر شما، چرا تصور می‌شود که رویکرد تنزیلی از بقیه روش‌ها دقت بیشتری دارد؟ خب جواب این سؤال این است که درروش تنزیلی، ارزش ذاتی سهام بر اساس جریان‌های نقدی آتی شرکت محاسبه می‌شود؛ یعنی در این روش، جریان‌های نقدی آتی شرکت موردنظر با توجه به یک نرخ مشخص تنزیل داده می‌شود تا ارزش شرکت در حال حاضر مشخص شود. یکی از مدل‌های معروف رویکرد تنزیلی، مدل گوردون است که در ادامه، بیشتر با آن آشنا می‌شویم.

ü  مدل گوردون

یکی از روش‌هایی که می‌شود به کمک آن، ارزش ذاتی سهام را محاسبه کردن، مدل گوردون است که در زیرمجموعه رویکرد تنزیلی قرار می‌گیرد. این مدل، ارزش ذاتی هر سهم را بر اساس ارزش فعلی سود تقسیمی پیش‌بینی‌شده با نرخ ثابت، به دست می‌آورد. به زبان ساده‌تر، این روش، فرض را بر این می‌گذارد که شرکتی که قرار است از آن سهام بخرید، همیشه وجود داشته و سود تقسیمی آن، بر اساس یک نرخ مشخص، به‌صورت پیوسته افزایش پیدا می‌کند.
فرمول زیر، نحوه محاسبه ارزش ذاتی سهام، بر اساس مدل گوردون را نشان می‌دهد:
(X = D0 * (1+G) / (K-G)
در این فرمول، هرکدام از متغیرهایی که با حروف انگلیسی نشان داده شده است، نماد مفهوم خاصی است که در محاسبه ارزش ذاتی سهام، تأثیر دارد و به شکل زیر است:
X: ارزش ذاتی سهام
D0: آخرین سود تقسیمی هر سهم
G: نرخ رشد سود تقسیمی هر سهم که از مقایسه سود‌های نقدی سالیان اخیر به دست می‌آید
K: نرخ بازده مورد توقع سهامداران
کلام آخر
خیلی وقت‌ها، خیلی‌ها پولی کنار می‌گذارند و دلشان می‌خواهد آن را در جایی مطمئن سرمایه‌گذاری کنند. همه به دنبال این هستند که سهام‌هایی را که حدس زده می‌شود سود خوبی بدهند را بخرند تا در وقت مناسبش، آن‌ها را به فروش برسانند. یکی از راه‌هایی که می‌تواند تا حدی خیال ما را از سود دادن سهامی که می‌خواهیم بخریم راحت کند، محاسبه و تخمین ارزش ذاتی سهم است. در مقاله بالا، سعی کردیم تا خیلی مختصر و مفید، هر چیزی که درباره ارزش ذاتی سهام و نحوه محاسبه آن لازم است بلد باشید را به شما با زبانی ساده آموزش بدهیم.