بازار خرسی یا Bear market به بازاری گفته میشود که در آن، قیمتها یک روند نزولی را در پیشگرفته، طوری که انگار قرار نیست این روند هیچوقت تغییر کند. جالب است بدانید که این افت قیمتها، چیز کمی نیستند که به چشم نیایند، یعنی حتی ممکن است ارزش داراییها تا چیزی حدود 20 درصد و یا بیشتر، افت کند که این اصلاً به نفع سرمایهگذاران نیست؛ یعنی، ضرر روی ضرر و خب همین باعث ایجاد نگرانی و ناامیدی در بین کسانی میشود که کل پول خود را در این گرداب که به بازار خرسی معروف است، سرمایهگذاری کردهاند. شاید فکر کنید که میشود با کمی صبر کردن از غوره حلوا ساخت ولی در اشتباهید! چون اصولاً بازارهای خرسی ممکن است که حداقل برای دو ماه تا حتی سالیان سال طول بکشند.
اگر میخواهید درباره بازار خرسی بیشتر بدانید تا گرفتار آن نشوید، پیشنهاد میکنم که حتماً تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
چند نکته کلیدی درباره بازار خرسی
خب، قبل از هر چیزی، اجازه بدهید چند نکته مهم درباره بازار خرسی به شما بگویم.
اولازهمه اینکه در بازارهای خرسی، قیمتها حداقل حدود 20 درصد نسبت به اوج خود، افت پیدا کردهاند.
دوما اینکه، در بازارهای خرسی، ما با یکروند نزولی بلندمدت روبهرو هستیم که ممکن است حتی برای دههها طول بکشد.
و در آخر باید خدمتتان عرض کنم که حتی میشود از چنین بازاری هم سود کرد. ولی چطوری؟ کسانی که قصد سرمایهگذاری در بازارهای خرسی را دارند باید خیلی زرنگ باشند و با استفاده از طریق قراردادهای آتی فروش و صندوقهای قابل معامله معکوس، پیشبینی کنند که افت قیمتها تقریباً از چه محدوده و زمانی شروع میشود؛ درنتیجه میتوانند تا آن زمان سود کنند و قبل از شروع افت قیمتها، پول خود را چند برابر کنند.
اصلاً چرا بازار خرسی؟
شاید برایتان جالب باشد که چرا به چنین بازاری که در آن با افت قیمت طرف هستیم، بازار خرسی میگویند. اسم این بازار، بازار خرسی است چونکه انگار با سرمایهگذار سر جنگ دارد. قضیه وقتی جالبتر میشود که بدانید خرس در هنگام جنگیدن، پنجههای خود را رو به پایین نگه میدارد و در این بازار، انگار خرس در حال مبارزه با سرمایهگذاران است و روند قیمتها را رو به پایین نگه میدارد.
بازارهای خرسی، بیشتر مواقع به خاطر رکود اقتصادی اتفاق میافتند و خب یکجورایی، بازار ریزش مالی است که در آن، همه میخواهند سهام خود را بفروشند تا بیشتر از این ضرر نکنند. چون امیدی به بالا رفتن ارزش سهام ندارند و خب بهقولمعروف: جلوی ضرر را هر وقت بگیرید، منفعت است!
علت به وجود آمدن بازار خرسی چیست؟
به وجود آمدن بازار خرسی میتواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ مثلاً، اقتصاد ضعیف با سرعت رشد بسیار پایین است.
و خب چه چیزهایی باعث ضعیف شدن اقتصاد میشود؟ از این موارد میتوان به اشتغال کم، درآمد کم، کم بودن سود تجارت و بهرهوری پایین اشاره کرد.
از دیگر دلایلی که ممکن است به نزولی شدن روند بازار و شکلگیری بازار خرسی دامن بزنند، جنگ، بیماری همهگیر مثل کرونا که شاهدش بودیم، یا تغییرات پارادایم شدید در اقتصاد مثل اقتصاد آنلاین و ترکیدن حباب اقتصاد است.
تا یادم نرفته، این را هم اضافه کنم که هرگونه دخالت دولت هم میتواند موجب به وجود آمدن بازار خرسی باشد. میپرسید چرا؟ چون دولت میتواند با تغییر دادن نرخ مالیات یا بودجه فدرال، یک چکش بردارد و بر روی روند صعودی بارار آنقدر محکم بکوبد که دیگر این روند، آن روند سابق نشود و نتواند دوباره سرش را بالا بیاورد.
در ضمن، بورس اوراق بهادار میتواند تحت تأثیر نرخ بهره بانکی قرار بگیرد و با بالا رفتن بهره بانکی، تبدیل به بازار خرسی شود.
البته، یکی دیگر از دلایل مهمی که میتواند خیلی راحت منجر به خرسی شدن روند بازار شود، کاهش اطمینان سرمایهگذار است. وقتی سرمایهگذار به بازاری اطمینان نداشته باشد، سهم خود را میفروشد و اگر همه بخواهند همین کار را انجام بدهند، یعنی همه بخواند سهام خود را در یک بازار مشخص بفروشند، خب چه انتظاری میشود داشت جز نزولی شدن روند آن بازار و بیدار شدن خرس از خواب زمستانی؟
بازار خرسی چه مراحلی دارد؟
اصولاً بازار خرسی از چهار مرحله تشکیل میشود:
1مرحله اول
در این مرحله، همهچیز گلوبلبل است! یعنی هنوز قیمتها بالاست و سرمایهگذاران حسابی خوشبین هستند و چون میخواهند سود کنند، با پیشبینی اوضاع، از بازار خارج میشوند تا کار به ضرر نکشد.
2.مرحله دوم
در این مرحله، یکدفعه ورق برمیگردد و همهچیز شروع میکند به افت کردن! از سود سهام گرفته تا فعالیتهای تجاری و سود شرکتها. اینجاست که تمام شاخصهای اقتصادی که تا الآن مثبت بودند، به پایینتر از حد متوسط افت میکنند. در این مرحله، وحشت کردن سرمایهگذاران و هجوم آنها برای فروختن سهامی که دارند، کار را خرابتر و اوضاع را وخیمتر میکند.
3.مرحله سوم
در این مرحله، دلالها کار را به دست میگیرند و وارد بازار میشوند و خب، حجم معاملات و طبعاً، قیمتها روند صعودی به خودش میگیرد.
4. مرحله چهارم
در مرحله چهارم که آخرین مرحله است، هنوز هم روند بازار نزولی و خرسی است ولی خب سرعت نزولی بودن آن کمتر میشود. کمکم، بااینکه هنوز قیمتها نزولی است، با پخش شدن اخبار خوب، دوباره سرمایهگذاران به بازار خرسی جذب میشوند و روند آن را گاوی میکنند.
بازار خرسی و اصلاح چه فرقی با هم دارند؟
خیلیها، بازار گاوی را با بازار اصلاح اشتباه میگیرند ولی شما این کار را نکنید. اگر بخواهم خیلی ساده تفاوت این دو روند را برایتان توضیح بدهم، باید اینطور بگویم که درست است که این دو بازار، هر دو روند نزولی دارند ولی بازار اصلاح، نهایتاً دو ماه طول بکشد و بعدازآن، روند بازار صعودی میشود. ولی مدتزمانی که روند گاوی بودن بازار طول میکشد، از دو ماه شروع میشود و ممکن است حتی تا 20 سال ادامه پیدا کند.
خالی از لطف نیست که بدانید، بازار اصلاح حتی منفعت هم دارد، یعنی به شما این فرصت را میدهد که در این مدت کوتاهی که قیمتها نزولی است، تهدید را تبدیل به فرصت کرده و وارد بازار سهام شوید؛ چون احتمالاً قرار است دوباره قیمتها بالا برود و اینطوری میتوانید کلی سود به دست بیاورید.
چنین فرصتی، اصلاً و ابداً در بازارهای خرسی وجود ندارد، چون پیدا کردن کف بازار خرسی و جبران خسارت در آن، خیلی سخت است؛ مگر اینکه سرمایهگذاران دستبهکار شوند و اقدام به فروش استقراضی در بازار خرسی کنند. فروش استقراضی، یکی از راههای سود کردن در بازارهای در حال سقوط است.
فروش استقراضی چیست؟
یکی از راههایی که میشود با کمک آن در بازارهای خرسی سود کرد، Short selling است که شامل تکنیک فروش استقراضی و بازخرید آن در قیمتهای پایینتر است. البته، از الان بگویم که این کار خیلی ریسک دارد و ممکن است باعث ضررهای زیادی بشود. مبلغ سود و زیان در این معامله، تفاوت بین قیمتی است که سهام در آن فروخته شده و قیمتی که در آن سهام بازخرید شده است؛ مثلاً تصور کنید که یک سرمایهگذار، 100 سهم از یک سهام را به قیمت 94 دلار بهصورت استقراضی میفروشد. قیمت کاهش مییابد و به 84 دلار میرسد و درنتیجه سرمایهگذار به ازای هر سهم 10 دلار و درمجموع 1000 دلار سود میکند.
البته، همانطور که قبلاً هم گفتم، این کار خیلی ریسک دارد و اگر سهام بهطور غیرمنتظرهای بالاتر معامله شود، سرمایهگذار مجبور میشود سهام را با قیمت بالاتر بازخرید کند و به کارگزار پس بدهد که باعث زیان سنگین میشود.
کلام آخر
خیلی از شماها، بارها اصطلاح بازار خرسی را شنیدهاید. اگر سروکارتان با بورس و ارزهای دیجیتال و این چیزهاست، بهتر است مطالعه کنید که بازار خرسی چیست و چطور میشود جلوی تا حدی ضرر احتمالی آن را کاهش داد. مقاله بالا را بهدقت بخوانید تا هر چیزی که درباره بازار خرسی لازم است بدانید را یاد بگیرید.